De voorbije zesendertig jaar ontdekte ik af en toe andere manieren van kijken naar de wereld die haar mooier of lichter verteerbaar maken. En dat komt onze relatie ten goede. Die ways of seeing, lagen verborgen in mezelf of de boeken die ik las, in het oog van de storm of net in de verveling. Ik noem ze broodkruimels, want ze tonen mij soms de weg terug naar mezelf. In de weken rond mijn verjaardag schrijf ik ze hier uit. Omdat ik ervan overtuigd ben, omdat ik ze niet wil vergeten, en omdat ik graag gelezen word.
(De vorige was ‘Knip uw teennagels altijd recht’ Broodkruimels #1 - by Annelies Desmet - Annelieseren , die kan je hier lezen.)
2. U moet geen nieuws volgen
In het prille begin van de corona-pandemie stond het nieuws de hele dag op. Zoals verzetstrijders aan de radio gekluisterd waren, kleefde ik aan het tv-scherm. Ik leefde van update naar update, zappend tussen VTM en VRT. Aftellen tot het avondjournaal. De HLN app refreshen. Het werd een verslaving. En na een tijdje betrapte ik mezelf op een soort teleurstelling als de cijfers niet dramatisch genoeg stegen. Wanneer er, anders gezegd, niet genoeg mensen dood gingen. Dat kon de bedoeling toch niet zijn.
Toen ik nog jong en onbezonnen mijn toekomst bij elkaar puzzelde aan de hand van beelden, had ik er één heel duidelijk: op zondagochtend zag ik mezelf ontbijten met de krant in bed. En eventueel een partner die ondertussen toastjes met abrikozenconfituur voor mij smeerde. De krant stond symbool voor mijn ambitie tot wereldwijsheid en engagement, ze moest mijn intellectuele honger stillen en zelfs mijn activistische genen tegemoetkomen.
Zoals alle beelden zag het er mooi uit langs de buitenkant. Maar bedenk even hoe vreemd die situatie eigenlijk is. Vredige ochtendzon, een dampende tas, fluistertonen en een warrige dos haar gebogen over de krant — om dan te lezen wie er deze week allemaal op gruwelijke manieren vermoord werd. Of welke rijke stinkerd de planeet nog sneller doet aftakelen of gewoon hoe politici zich nog kleiner hebben getweet. Daar is niets vredigs aan. En niet het soort lectuur dat ik graag in bed neem.
Sinds de corona-pandemie moet ik concluderen dat het nieuws niet aan mijn jeugdige verwachtingen voldoet. Ik word er niet wereldwijs van, enkel angstig. Niet geëngageerd, eerder platgeslagen. Mijn intellectuele honger wordt zelden gestild door de snel afgehaspelde clickbait en mijn activistische genen worden haast suïcidaal van de wanverhouding tussen gigantische wereldproblemen en mijn minimale macht om er iets aan te doen. Het nieuws maakte mij minder gevoelig, minder mij en minder mens. En dat wil ik niet. En dus volg ik het nieuws niet meer.
Ik leg mijn beslissing voor aan een vriend die op en voor de nieuwsdienst leeft en hij knikt begripvol. Als hij een andere carrière was gestart, zou hij hetzelfde doen. Werken op de nieuwsdienst had hem geleerd, dat daar niets te leren viel. Hij vatte het netjes samen: Het nieuws biedt enkel informatie over gebeurtenissen die nog lang niet af zijn, updates over problemen waar we niets aan kunnen doen, en hoogtepunten van complexe fenomenen zonder de nodige duiding. En dat allemaal door een super specifiek perspectief. Lees: wit en westers. Daarmee wil ik wit en westers niet aanvallen. Zelfs al was het een kleurrijke antikapitalistische redactie, dan nog schreef die vanuit een specifiek perspectief. Dat van zichzelf. Het is dus altijd een nieuws, niet hét nieuws.
Wie nu denkt, “dat durf ik niet hoor”— want dat dacht ik ook — verwijs ik graag naar het cult-boek De Meeste Mensen Deugen, van historicus Rutger Bregman. Zijn knoert van een boek is een historisch wetenschappelijke bewijsvoering met het besluit dat mensen eigenlijk prima meevallen. We zijn echt zo slecht nog niet! U moet gewoon wel oppassen in welke omstandigheden u ons laat leven, want in sommige contexten kunnen we lelijk gaan doen (als we in levensgevaar zijn bijvoorbeeld, of denken dat we dat zijn). Op het einde van zijn boek geeft hij tien regels die u kan volgen als u graag uw natuurlijke neiging tot aangenaam zijn, wil beschermen. Een van de regels? Stop met het nieuws te volgen.
Sinds ik niet meer naar het nieuws kijk, of de krant lees, is het nog altijd oorlog in Syrië, verdrinken er nog altijd kinderen in de Middellandse Zee, bezet Israël nog steeds Palestina en worden de Oeigoeren nog steeds vervolgd. Ik durf te gokken dat die zaken vanavond niet in het nieuws aan bod komen. Niet omdat ze minder problematisch zijn, of opgelost. Ze komen niet in het nieuws omdat ze niet meer nieuw zijn. Maar wat is de waarde van nieuw? Tenzij u spreekt over de doorverkoopwaarde van een auto. En toch is het dé selectievoorwaarde van het nieuws. Is het nieuw? Nee? Nee bedankt.
Blijkbaar is de belangrijkste reden dat mensen nieuws volgen, het feit dat andere mensen het nieuws volgen. Mensen willen tijdens de koffie kunnen meepraten met de collega’s over de val van of het schandaal in of de laatste tweet over. En dus kijken ze op hun gezellige vrijdagavond naar het nieuws, lezen ze op zondagochtend de krant. Als reden is dat lekker sociaal, en best wel schattig. Maar schattig is tot op heden onvoldoende reden. Ik volg geen nieuws meer, en u moet zich ook niet verplicht voelen.
Waar richt ik mijn honger naar kennis en wereld dan op? Hieronder een kort, onvolledig lijstje van de bronnen die ik soms raadpleeg en soms ook gewoon helemaal niet en dan kijk ik tegenwoordig graag naar de nail-art tutorials van Suzy, Escape to the Country, The West Wing voor de 10e keer of Drive to Survive.
Verschillende nieuwsbrieven (van heel niche, tot een beetje niche) zoals Maybe Baby, The Unpublishable, Burned-Toast, Cyborg girlfriend, Dense Discovery en Noahpinion.
Memes
Podcasts zoals Zwijgen is geen optie, We can do hard things, The GOAT, The Last Archive of Stratechery
En mensen. Mensen vertellen graag dingen. En ik luister wel graag.